تاریخ صدور: 30 دی ماه 1397
چکیده
از ابتدای سال زراعی جاری (اول مهرماه 1397) تاکنون میانگین بارش کشور 24.4 درصد نسبت به بازه زمانی مشابه بلندمدت (میانگین 30 ساله) افزایش یافته است، اما به دلیل توزیع نامناسب آن، جنوب‌شرق کشور کمترین بارش را دریافت کرده است و سیستان و بلوچستان با 87.9 درصد کاهش، بدترین شرایط بارش را در بین استان‌های کشور دارد. با توجه به گرمایش جهانی، روند بلند مدت بارش در کشور کاهشی است و برای چنین شرایطی تدوین و اجرای برنامه ملی جهت تامین پایدار آب و اتخاذ روش‌های سازگاری با کم‌آبی، به ویژه در جنوب‌شرق کشور، لازم است.
پیش‌بینی الگوی سطح میانی جو (500 هکتوپاسکال) تا پایان سال جاری، نشان دهنده ناهنجاری مثبت واچرخند جنب‌حاره‌ای روی کشور است. چنین شرایطی نه تنها موجب افزایش پایداری نسبی هوا و کاهش فعالیت سامانه‌های بارشی روی فلات ایران میشود بلکه افزایش نسبی دمای هوا را نیز در پی دارد.
انتظار داریم در سه ماه آینده (بهمن و اسفند 1397 و فروردین 1398)، بیشترین کاهش نسبی بارش در اسفند ماه، در اغلب مناطق و به ویژه در نیمه غربی کشور و کمتر از نرمال باشد. در نیمه اول بهمن، بارش‌کشور بیش از نرمال خواهد بود اما از نیمه دوم بهمن تا اواخر اسفند بارش به طور آشکاری متمایل به کمتر از نرمال خواهد شد؛ هر چند در بخش‌هایی از شمال و شرق کشور بارش در محدوده نرمال مورد انتظار است. در فروردین بارش کشور در محدوده نرمال خواهد بود اما در بخش‌هایی از دامنه‌های البرز غربی متمایل به کمتر از نرمال پیش‌بینی میشود. دمای هوا در بهمن ماه بین 1 تا 2 درجه سلسیوس بیش از نرمال مورد انتظار است، هر چند بخش‌هایی از نوار شمالی و غربی کشور دمای متعادل‌تری را تجربه خواهند کرد. دمای هوا در ماه های اسفند و فروردین بین نیم تا دو درجه سلسیوس بیشتر از نرمال خواهد بود.
پیش بینی های بلندمدت توسط همکاران در «پژوهشکده اقلیم شناسی» تهیه و با جزیی تغییر در اینجا باز نشر می شود. چنانچه مایل به دیدن نقشه های بیشتر و با کیفیت بهتر هستید یا اطلاعات بیشتری می خواهید، به تارنمای این پژوهشکده در بخش پیوندها نگاه کنید.
وضعیت جاری
از آغاز سال زراعی جاری تاکنون، بارش در استان‌های سیستان و بلوچستان، یزد، کرمان، هرمزگان، خراسان جنوبی، فارس و اردبیل کمتر از نرمال بوده است. بیشترین کاهش بارش در استان‌های سیستان بلوچستان، یزد و کرمان به ترتیب با 87.9، 62 و 47.4 درصد نسبت به دوره زمانی مشابه در بلندمدت رخ داده است. استان‌های ایلام، خوزستان، لرستان و مرکزی تا کنون به ترتیب 128.6، 97.1، 92.7 و 84.3 درصد، بیشترین افزایش نسبی بارش را در بین استان‌های کشور داشته‌اند (شکل 1).
شکل 1- انحراف درصد مجموع بارش (میلی متر) استان های کشور از ابتدای سال زراعی تا 30 دی ماه 1397 نسبت به دوره بلندمدت مشابه (از مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران)
پیش‌بینی بارش
در سه ماه آینده بیشترین کاهش بارش در اسفند ماه مورد انتظار است و مقدار کاهش آن در استان‌های محدوده رشته‌کوه‌های زاگرس و شمال‌غرب بیش از سایر مناطق خواهد بود.
شکل 2- پیش بینی انحراف بارش از میانگین بلندمدت در
ماه های بهمن 97 (بالا-چپ)، اسفند 97 (بالا-راست)، فروردین 98 (پایین-چپ) و اردیبهشت 98 (پایین-راست) (از CFS v.2 پس پردازش شده)
بارش ماه بهمن در محدوده نرمال پیش‌بینی میشود. انتظار داریم که در نیمه اول این ماه بارش‌های بیشتر از نرمال و گاهی سنگین در مناطق همجوار زاگرس و بیش از نرمال در مناطق جنوبی البرز مرکزی رخ دهد. علاوه بر این در جنوب‌شرق کشور نیز بارش‌هایی هر چند اندک رخ می دهد و قدری از کم‌بارشی آن را جبران می کند. در فروردین 1398، بارش در محدوده نرمال مورد انتظار است ولی در بخش‌هایی از جنوب کشور به بیش از نرمال می‌رسد.
پیش بینی دما
در دو ماه پایانی سال جاری، میانگین دمای هوا از یک تا دو درجه سلسیوس بیش از نرمال پیش‌بینی شده است. ناهنجاری دمای هوا در بهمن ماه در بیشتر استان‌های کشور حدود دو درجه است. در این دوره دما در شمال‌شرق تا سواحل دریای خزر، در محدوده نرمال پیش‌بینی میشود.
شکل 3- پیش بینی نابهنجاری دما در ماه های بهمن 97 (بالا-چپ)، اسفند 97 (بالا-راست)، فروردین 98 (پایین چپ) و اردیبهشت 98 (پایین-راست) بر حسب درجه
سلسیوس نسبت به میانگین بلندمدت (داده ها از CFS v.2 با حذف اریبی)
الگوهای همدیدی و انسو
الگوی ارتفاع ژئوپتانسیلی سطح میانی جو نشان از حاکمیت نسبی واچرخند جنب‌حاره‌ای روی فلات ایران طی سه ماه آینده است (شکل 4).
شکل 4- الگوی ارتفاع ژئوپتانسیلی تراز میانی جو برای زمستان 1397 (داده ها از CFS v.2)
چنین شرایطی نه تنها موجب افزایش پایداری نسبی هوا و کاهش فعالیت سامانه‌های بارشی روی فلات ایران میشود بلکه افزایش دمای هوا را نیز در پی دارد. اغلب مدل‌های پیش‌بینی فصلی تغییر فاز پدیده انسو از شرایط النینوی ضعیف به فاز خنثی را نشان می‌دهد که اثر مثبت آن بر بارش ایران را منتفی می‌کند.
شکل 5- تغییر فاز انسو از النینوی ضعیف به خنثی از دی ماه 1397
توضیحپیش بینی فصلی کشور در اولین هفته هر ماه صادر می شود و درستی آن برای سه ماهه اول حدود 70 درصد است.
